Vải thổ cẩm có nguồn gốc từ loại cây thiên nhiên như cây lanh, cây gai và cây bông. Vải thổ cẩm được dệt thủ công hoàn toàn, độc đáo của loại vải này phải kể đến những hoa văn tinh tế và mang đậm nét bản sắc văn hóa dân tộc của người Việt Nam. 

Những họa tiết hoa văn đẹp và cuốn hút như vậy tưởng chừng như được thêu tay nhưng thực chất lại là quá trình được dệt từ những khung cửi. Vải thổ cẩm là nét văn hóa đặc trưng của người dân tộc thiểu số. Mỗi một dân tộc hay một vùng sẽ có những nét văn hóa riêng biệt. 

Trong truyền thống của các dân tộc thiểu số tại Việt Nam như Mông, Dao, Thái,... các cô gái từ tuổi vị thành niên đã bắt đầu khâu tước lanh, làm sợi, nhuộm màu, dệt vải và may vá,...

Vải thổ cẩm được dùng làm các trang phục phục vụ đời sống hàng ngày như váy áo, khố, khăn, túi,...Vải cũng cùng để may chăn ga, gối,...thể hiện được sự khéo léo của người phụ nữ dân tộc. Các vật phẩm cũng là của hồi môn của người con gái khi về nhà chồng.